Elektrisch apparaat in de goede bak voorkomt brand

Van 14 tot 21 oktober: Nationale Recycleweek

Deze week is de Nationale Recycleweek. Tot en met 21 oktober helpt de hele keten om recycling van e-waste een boost te geven. De Vereniging Afvalbedrijven neemt deel aan deze actieweek en vraagt extra aandacht voor afvalbranden. Lithium-ion-batterijen, die vaak in (kleine) elektrische apparaten zitten, vormen een serieus brandgevaar. Een landelijke taskforce gaat naar oplossingen zoeken om afvalbranden te voorkomen.

Branden zijn een groot probleem in de afval- en recyclingsector. Lithium-ion-batterijen in e-waste blijken vaak de boosdoener. “De batterijen kunnen in de fik vliegen. Soms zelfs ontploffen. Dat gebeurt als ze beschadigd raken - door shovels en andere zware machines - maar soms ook spontaan.” Aan het woord is Roland Amoureus, directeur Public Affairs van Renewi. Meerdere afvalbranden bij het Waste-to-Product concern komen op conto van dit type batterijen. Een aantal keer scheelde het weinig. “Bij mijn collega staat op de kast een serie verbrande batterijen. Gelukkig zijn ze door ons oplettend personeel net op tijd gedoofd.”

Producenten, retailers, gemeenten, afvalsector: allemaal doen ze mee met de Nationale Recycleweek van 14 tot 21 oktober. Ook de Vereniging Afvalbedrijven doet mee en vraagt deze week speciale aandacht voor afvalbranden door lithium-ion-batterijen.

Nobelprijs voor Scheikunde

Lithium-ion-batterijen zijn relatief nieuw. Het gebruik neemt snel toe. Amoureus somt een waslijst apparaten op: accuboormachines, spelcomputers, smartphones, tablets, e-bikes, noem maar op. “De oplaadbare lithium-ion-batterij biedt veel voordelen. Hij is licht, krachtig en ideaal voor de opslag van duurzame energie.” De uitvinders kregen er recent zelfs de Nobelprijs voor Scheikunde voor. ‘Een zegen voor de mensheid’, stelt de Zweedse academie. “Echter wel met één groot nadeel: brandgevaar in de einde-gebruiksfase”, aldus Amoureus. Hij ziet een duidelijke correlatie tussen het toenemend brandgevaar en de opkomst van lithium-ion-batterijen. “Het gevaar wordt groter, want ze zitten in steeds meer producten. De batterijen worden ook steeds krachtiger.”

Batterijen apart inzamelen

Om afvalbranden te voorkomen, mogen lithium-ion-batterijen niet in het restafval of het grof huishoudelijk afval. De batterijen moeten gescheiden ingeleverd worden. “Haal ze bij voorkeur uit het elektrische apparaat. Als dat kan, tenminste. Lever de batterij en het apparaat vervolgens separaat in.” Lithium-ion-batterijen kunnen ook bij mensen thuis ontbranden. De brandweer wijst op haar site op het brandgevaar. “In vliegtuigen mogen deze batterijen vanwege brandgevaar niet meer mee in de ruimbagage. Ze moeten in de handbagage. Dat is niet voor niets.”

Producenten: maak batterijen toegankelijk

In veel apparaten, zoals mobieltjes, kán de batterij überhaupt niet losgemaakt worden. “De batterij kan dan niet apart worden ingeleverd”, vertelt Roland Amoureus van Renewi. Zijn oproep aan producenten: ontwerp het product zodanig dat de batterij makkelijk toegankelijk en verwijderbaar is.

Roland Amoureus (Renewi):

‘Lithium-ion-batterijen hebben een groot nadeel: brandgevaar in de einde-gebruiksfase.’

Heel Holland Recyclet

De Vereniging Afvalbedrijven vraagt deze week speciale aandacht voor afvalbranden door lithium-ion-batterijen. De oproep gebeurt in het kader van de Nationale Recycleweek van 14 tot 21 oktober. Afzender van de week: Heel Holland Recyclet, een initiatief van partijen betrokken bij de Nederlandse inzameling en recycling van e-waste. Ook de Vereniging Afvalbedrijven neemt deel. “Iedereen doet mee. Producenten, retailers, gemeenten, afvalsector: allemaal scharen ze zich achter deze campagne”, vertelt Hester Klein Lankhorst van Rebel als programmamanager van Heel Holland Recyclet. De week plaatst het gescheiden inleveren van e-waste in de schijnwerpers. Met radiospotjes, billboards, berichten in huis-aan-huisbladen, via social media en acties van webwinkels en retailers. “Hoe meer mensen we bereiken, hoe beter.’

Beter inzamelresultaat

Boodschap aan consumenten en bedrijven: lever al je e-waste in bij het juiste adres. “Dus niet bij het restafval, maar bij een officieel inzamelpunt. Dit om lekstromen, onder meer naar Afrika, te voorkomen. Op onze website www.heelhollandrecyclet.nl staat een lijst met locaties per gemeente waar mensen hun afgedankte apparaten kunnen inleveren.” E-waste inleveren is voor burgers geen vanzelfsprekendheid, constateert Klein Lankhorst. “Anders dan glas of plastic gooien mensen elektrische apparaten niet wekelijks weg. Ze blijven vaak liggen. In huis zwerven vaak talloze ongebruikte elektrische apparaten rond. Dat is zonde, want de waardevolle grondstoffen worden dan niet hergebruikt.”

Hoger recycledoel

Méér e-waste inzamelen is hard nodig. Brussel schroeft dit jaar het recycledoel fors op: van 45 procent naar 65 procent inzameling van het volume aan verkochte apparaten. Daaraan voldoet Nederland lang niet. Het inzamelpercentage is vorig jaar zelfs gedaald: van 54 procent naar 49 procent in 2018. “Dat komt met name omdat meer apparaten zijn verkocht. Het volume van de inzameling steeg wel.” Klein Lankhorst vindt het risico op afvalbranden een sterk aanvullend argument om e-waste op de juiste wijze af te danken.

Hester Klein Lankhorst (Heel Holland Recyclet):

‘In huis zwerven vaak talloze ongebruikte elektrische apparaten rond.’

Voorkant keten

De afval- en recyclingsector werkt hard aan brandpreventie. Bedrijven nemen talloze maatregelen: van infraroodcamera’s tot sprinklers en het compartimenteren van afvalstromen. Amoureus van Renewi: “Op onze locaties doen we al het mogelijke. We investeren miljoenen euro’s in het voorkomen, detecteren en tijdig blussen van branden.” Wat een bedrijf niet in de hand heeft, is wat ondanks acceptatievoorwaarden via de poort binnenkomt. Zitten ongezien lithium-ion-batterijen tussen het afval, dan is het bedrijf de dupe. “Onze werknemers lopen gevaar en we betalen torenhoge verzekeringspremies. De sector draait ervoor op, terwijl de hele keten verantwoordelijkheid zou moeten dragen.”

Landelijke taskforce

De keten beaamt dat. “Kijk voor oplossingen ook buiten het hek van afvalbedrijven.” Dirk van der Kroef, senior beleidsmedewerker afvalstoffen van de provincie Noord-Brabant, noemt dat de eindconclusie van een recente bijeenkomst over afvalbranden in het provinciehuis. Provincies, ministeries, omgevingsdiensten, producenten, brancheorganisaties: de hele keten nam er half september aan deel. “Afvalbranden ontstaan bij afvalbedrijven, maar de oorzaak ligt vaak eerder in de keten. Besloten is om een landelijke taskforce op te richten, waarin alle ketenpartijen samenwerken. Wij hebben als provincie aangeboden om de regie op ons te nemen.”

Bewustwording

Het project is pas net onderweg. De taskforce zal aandacht geven aan de twee grootste risicostromen: afgedankte matrassen - die kunnen zorgen voor broei - en lithium-ion-batterijen. De batterijen kunnen volgens Van der Kroef overal in het afvalproces ontbranden: tijdens het persen in afvalwagens, het storten op overslagstations en het scheiden in recyclingbedrijven. “Raken ze beschadigd, wat in de afvalinzameling en -verwerking snel gebeurt, dan is het vuurwerk. De kleinste knoopcel kan al een steekvlam geven.”

Dirk van der Kroef (provincie Noord-Brabant):

‘Besloten is om een landelijke taskforce voor de aanpak van branden op te richten, waarin alle ketenpartijen samenwerken.’

Veiligheidsaspect onderbelicht

Kansen in de keten zijn er volop, stelt Van der Kroef vast. “We moeten zorgen dat risicostromen niet in het restafval komen. Dat kan met slimmere inzamelstructuren en bewustwording van consumenten. Nu richt de communicatie zich op milieudruk en hergebruik. Dat mensen een potentieel brandbaar apparaat in het restafval gooien, mag meer benadrukt worden.” Volgens Amoureus is een rol weggelegd voor producenten, gemeenten en consumentenorganisaties. “Het veiligheidsaspect is in de communicatie onderbelicht”, stelt hij. Het signaal tijdens de Nationale Recycleweek komt hem als geroepen.