Noodgreep door afvalsector: milieustraat opent deuren voor illegale lachgascilinders

Vanaf 1 september 2023 zijn alle milieustraten in Nederland bereid gebruikte illegale lachgascilinders in te nemen. De cilinders worden vanaf januari dit jaar veelvuldig aangetroffen in het restafval. Zij zorgen door ontploffingen in vuilniswagens en afvalverbrandingsinstallaties voor grote schade en serieuze veiligheidsrisico’s. Volgens de brancheverenigingen NVRD en Vereniging Afvalbedrijven is de situatie onhoudbaar: ‘Vanuit het Rijk komt geen oplossing, nu nemen we het heft in eigen hand.’ Officieel mogen milieustraten geen illegale cilinders innemen.

Vanaf 1 januari dit jaar valt lachgas onder de Opiumwet. Het gebruik en afdanken ervan is dus verboden. Daarmee verviel ook het systeem van statiegeld op de cilinders waar het gas in verpakt zit. ‘’We zien sinds januari een enorme opkomst van wegwerpcilinders die we terugvinden in de openbare ruimte of in het restafval’, aldus de NVRD en de Vereniging Afvalbedrijven. Het gaat om ongeveer 250.000 wegwerpcilinders op jaarbasis.

De afgedankte cilinders komen samen met het restafval in afvalverbrandingsinstallaties en inzamelvoertuigen terecht, waar ze onder druk tot ontploffing komen. Dit leidt tot enorme schade aan het materieel, die inmiddels tot zeker € 30 miljoen oploopt. De installaties raken beschadigd, moeten worden stilgelegd en gerepareerd. “We hebben het niet over deo-bussen, maar over cilinders van 2 kilo. Het is een wonder dat er nog niemand ernstig gewond is geraakt - of erger”, aldus Robbert Loos, directeur Vereniging Afvalbedrijven.

Gesprekken met Rijk vruchteloos

Sinds februari voert de branche gesprekken met ministeries, OM en de politie, maar zonder voldoende resultaat. Eind augustus was de branche hulp beloofd. Die is er nog steeds niet. Daarom heeft de branche als noodoplossing besloten de cilinders bij milieustraten te accepteren. ‘Het gaat zo niet langer, dus we nemen het heft in eigen handen.’ Met deze noodgreep hoopt de branche dat er minder cilinders in het restafval terechtkomen. ‘Maar laten we reëel zijn: niet iedere lachgasgebruiker zal zijn cilinder netjes naar de milieustraat brengen. Er moet dus zo snel mogelijk een duurzame oplossing voor het probleem komen.’

Procedure tegen de Staat

Het vinden van die duurzame oplossing is niet de verantwoordelijkheid van de afvalsector, maar van de overheid, stellen de brancheverenigingen. ‘De Rijksoverheid heeft bij het instellen van een verbod volstrekt niet nagedacht over de gevolgen. Kennelijk was de verwachting dat per 1 januari niemand meer lachgas zou gebruiken. Wij kunnen als gemeenten, inzamelaars en verwerkers dit probleem niet aan. Deze wet had nooit zo mogen worden ingevoerd, aldus De Wild.

Met een brandbrief roept de sector de overheid op om op heel korte termijn met toereikende oplossingen te komen. De sector wil van het kabinet met spoed duidelijkheid om verdere schade - aan mens en machine - in de sector te voorkomen. Ook wil zij de al geleden schade en extra verwerkingskosten vergoed krijgen. ‘We overwegen juridische stappen om deze duidelijkheid te kunnen krijgen.’

Jeroen Stein