Artikel - 24 september 2024

Digitalisering nodig voor circulaire industrie

Serie focus op voorkant van productieketen – aflevering 12

De voorkant van de productieketen is aan zet. Om de circulaire economie van de grond te krijgen, moeten daar grote stappen worden gezet. We moeten anders ontwerpen, produceren en consumeren. In een serie artikelen focust de Vereniging Afvalbedrijven op de mogelijkheden die aan het begin van de keten liggen. In deze twaalfde aflevering 𝑴𝒂𝒓𝒌 𝑪𝒐𝒖𝒓𝒂𝒈𝒆, directeur Smart Industry bij TNO en bestuurslid van de stichting Smart Industry, over digitalisering, slimme sensoren, datamanagement en kunstmatige intelligentie (AI).

Zonder digitalisering is volgens Mark Courage een circulaire economie niet mogelijk. Hij gebruikt de 10R-strategieën, zoals reduce (verminderen), re-use (hergebruiken) en repair (repareren), als leidraad om circulair te ondernemen. “Al die strategieën vragen om het vastleggen en delen van data van een product gedurende de hele levenscyclus. Data van de toegepaste grondstoffen, de technische gegevens, de herkomst van de grondstoffen, de productiewijze, de kwaliteitsgegevens, de CO₂-footprint en hoe het product kan worden gerepareerd en hergebruikt. Komt een product bijvoorbeeld terug voor reparatie, dan is het belangrijk om te weten wat voor product het precies was om de componenten te kunnen repareren.”

‘Kunstmatige intelligentie (AI) maakt het mogelijk om sneller, slimmer, efficiënter, autonoom en meer circulair te produceren.’

Productpaspoort is vereist

Voor producenten is het van belang om de data al vanaf de eerste stap van het productieproces vast te leggen. Dat kan in een digitaal productpaspoort, bijvoorbeeld met een chip in het product, een QR-code of een chassis- of serienummer. Courage noemt het voorbeeld van stalen producten waarin in elk exemplaar een unieke code is gegraveerd. Productpaspoorten zijn in opkomst, maar vergen nog veel onderzoek en ontwikkeling om te komen tot een eenduidige en afgestemde Europese infrastructuur. “Voor de batterijen in elektrische auto’s lopen er binnen de Europese Unie innovatieprogramma’s om digitale productpaspoorten (DPP’s) te faciliteren. Mensen die een gebruikte auto of accu kopen, kunnen in het paspoort zien hoe het met de kwaliteit is gesteld. Het opzetten van een DPP begint met het op een gestandaardiseerde manier vastleggen van data.”

‘Circulaire strategieën vragen om het vastleggen en delen van data van een product gedurende de hele levenscyclus.’

Producenten blijven verantwoordelijk

Circulair produceren betekent dat producenten langer verantwoordelijk blijven voor hun producten, ook na verkoop en de gebruiksfase. Courage voorziet een groei in het terugnemen van producten voor reparatie en hergebruik, in lijn met de Europese wet- en regelgeving zoals de Right to Repair Act. Ook circulaire businessmodellen als product-dienstcombinaties, waarbij klanten producten leasen in plaats van kopen, leiden tot een langere productverantwoordelijkheid. “De producent moet dan exact weten waar zijn producten zijn, wat de staat is, hoe ze functioneren, welk preventief of vervangingsonderhoud nodig is en wanneer en hoe de producten terugkomen.”

Focus op operationele kosten

Als voorbeeld van een product-dienstcombinatie noemt Courage het bedrijf HTC Parking & Security dat ‘speedgates’, toegangspoorten die snel openen en sluiten, levert voor bedrijventerreinen en parkeergarages. “Eerst als product, nu als dienst, waardoor het bedrijf naast de investeringen ook focus heeft op de operationele kosten. Dit vraagt om data, slimme sensoren en software om te bepalen hoe de componenten presteren.”

‘Door te digitaliseren worden de bedrijven weerbaarder, duurzamer en bovenal efficiënter.’

Slimme technologie en sensoren

Slimme technologieën, sensoren, software: ze zijn voor de digitalisering nodig. TNO ontwikkelt nieuwe optische en akoestische sensoren die defecten in de materialen kunnen waarnemen die voor het menselijke oog niet zichtbaar zijn. “Dergelijke sensoren verhogen de efficiency in het productieproces, verbeteren het onderhoud en zorgen dat materialen langer meegaan of gerepareerd of vervangen kunnen worden.”

Digitale industriële revolutie

Courage bepleit een digitale industriële revolutie. “Door te digitaliseren worden bedrijven weerbaarder, duurzamer en bovenal efficiënter, zodat Nederland zijn toonaangevende rol en concurrentiepositie in de wereld kan blijven behouden.” Hij constateert dat de revolutie zich nog hoofdzakelijk afspeelt binnen de hightech-maakindustrie. “Veel bedrijven werken nog handmatig, met papieren werkinstructies en Excel-sheets. Ze hebben geen softwaresysteem met alle bedrijfsdata en kunnen de data niet met andere ketenpartijen delen. Digitalisering is onontkoombaar, ook voor mkb-bedrijven, onder meer voor certificeringen, verplichte CO₂-rapportages en het verhogen van de productiviteit.”

(Foto's: TNO)