Artikel - 23 april 2021

Afval coronapandemie onder controle

Snelle samenwerking in afhandeling covid-19-afval

Na een roerig en onzeker coronajaar staat één ding vast: voor de veilige afhandeling van covid-19-afval weten ketenpartners elkaar snel en goed te vinden. De lijnen zijn kort. De eerste golf vergde snel schakelen, bij de tweede en derde golf stond de sector goed voorbereid paraat. Logistiek, capaciteit en verwerking zijn op orde.

Het was januari 2020 toen de eerste berichten over een virus Nederland bereikten. “Het kreeg toen direct de classificatie A-virus”, herinnert Jakob Huisman, directeur Value Chain Gevaarlijk Afval bij SUEZ. “Voor de verwerking van dergelijk infectueus afval heb je volgens de ADR-richtlijnen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg speciale vaten nodig. Wij hadden er een stuk of vijftig staan. Die vaten werden een van de grootste uitdagingen. We dachten in de eerste golf met tienduizend stuks toe te kunnen. Het werden er meer dan honderdduizend.”

Jakob Huisman (SUEZ):

‘We dachten met tienduizend vaten toe te kunnen, het werden er meer dan honderdduizend.’

Bij SUEZ steeg het volume Nederlands ziekenhuisafval vorig jaar met 200 procent, in tonnage was de groei 15 procent (foto: SUEZ Nederland).

Speciale dikke plastic zakken

Bij de opname van de eerste coronapatiënten gingen ziekenhuizen enorme aantallen vaten bestellen. De producent kon de vraag niet bijbenen. Huisman: “Covid-19-afval is vooral volumineus, die vaten zitten dus snel vol. Half maart hebben we als sector met de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) overlegd. Die werkte enorm mee en in overleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) werd bepaald dat het zogenoemde droge virusafval in speciale, dikke plastic zakken mocht worden verpakt. Dat gaf verlichting, al waren er ook ziekenhuizen die alleen met vaten wilden werken.” Onder droog virusafval wordt onder meer beschermende kleding, wegwerplinnen en verzorgingsmaterialen verstaan. Het besmettelijke natte afval - alles wat van de ic’s komt, maar ook injectienaalden en met bloed besmeurd materiaal - gaat nog steeds in de speciale vaten.

Tijdelijke regeling

Om tot deze tijdelijke regeling te komen, overlegde Hennie van der Stokker, beleidsadviseur bij de ILT, nauw met het RIVM en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “Gewoonlijk kunnen we als toezichthouder ontheffing op de wet- en regelgeving voor het vervoer van gevaarlijke stoffen verlenen”, legt Van der Stokker uit. “Maar dit betrof enorme hoeveelheden, naast van ziekenhuizen ook van verpleeghuizen en zorginstellingen, en voor een langere periode. Eind maart hadden we de regeling rond die tot 1 juli 2020 geldig was. Bij de tweede golf hebben we de regeling opnieuw ingesteld. Nu geldt de tijdelijke regeling tot 1 oktober 2021.”

Hennie van der Stokker (ILT):

‘De lijnen met het ministerie van IenW, RIVM, de afvalsector en het lokaal bevoegd gezag zijn kort.’

Snel schakelen

Specialist ZAVIN in Dordrecht verwerkt al het Nederlandse medisch afval in zijn verbrandingsoven. Operationeel directeur Ron Roffel liep in het begin tegen capaciteitsproblemen aan. “Bij een overcapaciteit wijken wij uit naar de Antwerpse MediPower-installatie van Indaver”, vertelt Roffel. “Maar al snel gingen de grenzen dicht. Die speciale zakken boden verlichting voor de inzameling, alleen zijn ze ongeschikt voor onze installatie. Ons geautomatiseerd toevoersysteem werkt op harde massa, niet op de zachte zakken. We misten bovendien het gewicht in de vaten. Per vat gingen we van gemiddeld twaalf kilo terug naar twee à drie kilo. We hebben toen heel snel moeten schakelen, ook omdat we maar een beperkte opslagcapaciteit hebben. Er was geen plekje meer over.”

Ron Roffel (ZAVIN):

‘We moesten snel schakelen want er was geen opslag meer over.’

Tijdelijke uitbreiding vergunning

Opnieuw gingen de partijen rond de tafel. Van der Stokker: “Je kunt de zakken niet zomaar naar een afvalverwerker sturen, die heeft daar geen vergunning voor. Die aanpassing kan alleen het lokale bevoegd gezag doen.” Wederom werd er snel gehandeld, nu ook door het bevoegd gezag. Al het medisch afval, ook de zakken, gaat eerst naar ZAVIN. Die zorgt voor een visuele inspectie van de doorzichtige zakken. Tijdens de eerste golf verwerkte AVR in Rotterdam-Botlek, met een tijdelijke uitbreiding van de vergunning, dit afval.

Vorig jaar ontving ZAVIN 600.000 kilo coronagerelateerd afval, 400.000 kilo in speciale zakken, 200.000 in vaten.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Sinds oktober 2020 gaan de zakken, als dat nodig is, naar onder meer ARN in Nijmegen. Jacob Vermeulen is manager Resources & Logistics bij ARN. “We zien onze inzet als onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je wilt voorkomen dat dergelijk afval blijft liggen. Het coronavirus laat goed zien waarom verbrandingsinstallaties noodzakelijk zijn.”
Het bevoegd gezag breidde de vergunning van ARN tijdelijk uit en de vragen die leefden onder ARN-personeel werden zo goed mogelijk beantwoord door onder meer een delegatie van ZAVIN. Vermeulen: “Het gaat niet alleen om het veilig afhandelen van de zakken, maar ook om hoe te handelen bij een storing of onderhoud. Daar heb je aparte protocollen voor nodig.”

Gezamenlijk Protocol Afvalsector

Al in mei 2020 stelden de brancheorganisaties en vakbonden een Protocol Afvalsector op met richtlijnen om op een verantwoorde en veilige wijze te werken. “We hebben heel strakke procedures opgesteld zodat iedereen die met covid-19-afval werkt dit veilig kan doen”, zegt Roffel. “Zakken met een verkeerde inhoud of slecht gesloten zakken verbranden wij. Ze gaan niet naar een andere verwerker. Elk hier afgeleverde vat en zak hebben onze medewerkers in handen gehad. Bij ons is niemand ziek geworden door besmetting op het werk.”

Jacob Vermeulen (ARN):

‘Het coronavirus laat goed zien waarom verbrandingsinstallaties noodzakelijk zijn.’

Alles op orde

Inmiddels lijkt de rust weergekeerd. ZAVIN heeft, na een hectische eerste en de langdurige tweede golf, alles onder controle. Mocht de derde golf nog ernstiger worden, dan kan Roffel terugvallen op verwerkers als ARN. Inmiddels is ook AEB Amsterdam gemachtigd om een deel van de verwerking van regulier ziekenhuisafval voor zijn rekening te nemen. Jakob Huisman van SUEZ, die na de eerste golf tijdig een grote voorraad vaten aanlegde, heeft de logistiek, capaciteit en verpakking op orde. “We kunnen het aan”, zegt hij, “en als het nodig is, weten we elkaar te vinden. Iedereen is doordrongen van de noodzaak om snel te handelen.”