Vereniging Afvalbedrijven: zorgen over klimaatbeleid dat deel van sector fors raakt

Ondanks ambities en investeringen in de circulaire economie

Het kabinet heeft op 26 april de Besluitvorming Klimaat bekend gemaakt. De Vereniging Afvalbedrijven zal de plannen grondig bestuderen en bespreken met haar leden. Naast tevredenheid over ambities en investeringen in de circulaire economie maakt de branchevereniging zich zorgen over onderdelen uit het klimaatbeleid dat de sector fors raakt. Dit betreft met name de uitvoering en de hoge investeringen.

"De afvalsector steunt de doelstellingen van het kabinet maar om die te realiseren, zijn er doorbraken nodig", zegt Boris van der Ham, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, "Wij stoppen aan de 'achterkant' veel tijd en energie in het scheiden, hergebruiken en verwerken van afval, maar aan de 'voorkant' van de keten moet ook iets gebeuren. Materialen en producten die zo worden ontworpen dat ze goed recyclebaar zijn of een tweede leven kunnen krijgen."

Steun voor bijmengverplichting gerecycled plastic

De investeringssubsidies voor (chemische) recycling moeten nog worden uitgewerkt. De uitvoering hiervan is cruciaal om met de middelen de meest circulaire initiatieven te steunen. De Vereniging Afvalbedrijven kijkt positief naar de voorgenomen 'plastics normering'. Gemiddeld 25%-30% hergebruikt plastic of 'biobased' plastic wordt toegepast in 2030. De branche heeft hier jaren om gevraagd en is hier dan ook tevreden over. "Dit is een belangrijke steun in de rug voor plasticrecycling."

Fysieke en financiële ruimte is randvoorwaarde voor negatieve emissies

De Vereniging Afvalbedrijven heeft kennisgenomen van de doelstellingen over afvalverbranding. De afvalverbranding in Nederland wordt ondanks de Europese regels gezien als een binnenlandse markt. De plannen beschrijven beleidsvoornemens op het gebied van negatieve emissies (het afvangen en vastleggen van CO₂ in producten en processen, red.), het aanscherpen van de CO₂-heffing en de afbouw van verbrandingscapaciteit. Het kabinet streeft ernaar om door middel van CO₂-afvang en -opslag (CCS, Carbon Capture and Storage) in 2030 maximaal 2 miljoen ton extra aan negatieve emissies te behalen.
De afvalsector ziet negatieve emissies zelf ook als een belangrijk doel waarmee bedrijven fors kunnen bijdragen aan de klimaatdoelstellingen. Een randvoorwaarde hierbij is wel dat er fysieke ruimte in de CCS-velden beschikbaar komt voor opslag en dat het bereiken van negatieve emissies betaalbaar moet zijn voor de sector. Hier zijn immers forse investeringen mee gemoeid. Dit betekent onder meer dat dit dan moet leiden tot een evenredige afname van de CO₂-heffing (emissies worden immers negatief) als van de afvalbedrijven wordt gevraagd om forse investeringen voor de nationale reductiedoelstellingen.

Voorkom dat restafval in buitenland wordt verwerkt

"Wij lezen in de kabinetsplannen voor de sector een aanscherping van de CO₂-heffing. De sector zal en kan een verdere bijdrage leveren aan de klimaatdoelstellingen. Voorkomen moet worden dat met deze maatregelen het afvalbeheer in Nederland alleen maar fors duurder wordt en veel ketenpartners ervoor kiezen hun restafval in het buitenland te laten verwerken. Zonder dat de circulaire economie daadwerkelijk wordt bevorderd. Wij gaan ervan uit dat dit ook niet de wens van het kabinet is", aldus Van der Ham.

Afvalbeheer heeft een maatschappelijke functie

Het minder verbranden van fossiele afvalstoffen en het beter uitsorteren van recyclebare onderdelen, zijn uitgangspunten die de sector ondersteunt. In de klimaatplannen staat dat dit 'een aantrekkelijk handelingsperspectief wordt voor afvalverbrandingsinstallaties (AVI’s)'. Het kabinet heeft hiervoor een reservering getroffen van €222 miljoen voor maatwerkafspraken en wil toewerken naar financiële compensatie voor het versneld afbouwen van de verbrandingscapaciteit. De Vereniging Afvalbedrijven is van mening dat afvalbeheer een maatschappelijke functie heeft. De afvalsector zorgt voor het opruimen van het afval, het schoonhouden van de straten en het omzetten van afval in nieuwe grondstoffen en energie. De sector functioneert op een Europese markt, waarin lidstaten elkaar helpen en afvalstromen worden geïmporteerd en geëxporteerd. Het kabinet heeft gezien de wens tot capaciteitsafbouw hier een andere visie op. De afvalsector ziet de reservering en uitnodiging voor maatwerkgesprekken als een uitgestoken hand om het gesprek hierover te voeren.
Bij de uitvoering van de klimaatplannen is realisme en zorgvuldigheid vereist. "We moeten het kind niet met het badwater weggooien. De Vereniging Afvalbedrijven zal het gesprek met de betrokken departementen actief blijven voeren."

Jeroen Stein