Nieuwsbericht - 2 maart 2020

Recycling biedt een enorme kans, maar het blijft te vaak bij mooie woorden

De ambities zijn groot, maar de daden helaas piepklein. De politiek moet haar nek gaan uitsteken voor een circulaire economie, aldus Boris van der Ham en Robbert Loos van de Vereniging Afvalbedrijven.

Het CBS meldt mooie cijfers over de circulaire economie. De Nederlandse materiaalconsumptie is per inwoner lager dan gemiddeld in de EU en de grondstofvoetafdruk kleiner. Nederland recyclet ook veel: 1700 kilo per jaar per inwoner. Dat is mooi nieuws, maar het kan en moet nog beter. De politiek moet niet alleen ambities uitspreken, maar ook grote beslissingen durven nemen.

Ambities zijn er namelijk te over. De regering wil nul afval in 2050 en een halvering van het grondstoffengebruik in 2030. Maar tussen ambitie en realiteit staan de praktische wetten van ingesleten gewoonten en economische wetmatigheden. Zo wordt op dit moment via een campagne geprobeerd om mensen aan te moedigen kapotte spullen niet weg te gooien, maar te repareren. Een mooi doel. Maar als het gemak en de prijs van iets nieuws aanschaffen aantrekkelijker zijn dan repareren, zal er geen omvangrijke gedragsverandering op gang komen. Om grote ambities te realiseren, moeten we niet focussen op sympathieke campagnes, maar het probleem bij de bron aanpakken.

Nederlandse afvalbedrijven behoren qua technologie tot de meest geavanceerde ter wereld, waardoor veel grondstoffen kunnen worden hergebruikt. Het probleem is dat die veel te weinig gekocht worden. Primaire (niet-gerecyclede) grondstoffen op de internationale markten zijn relatief goedkoop. Zo sloot in Emmen onlangs een bedrijf dat korrels maakte van gerecycled kunststof zijn deuren. De reden: het kon de nieuwe grondstof niet slijten.

Ook in andere materiaalketens is het lastig om te concurreren tegenover ‘gewoon’ blijven produceren met primaire grondstoffen. Hier stokt dus de circulaire economie en is de overheid hard nodig als marktmeester.

De woorden zijn groot, maar het effect van ­de pacts dreigt piepklein te zijn

Tot nu toe heeft minister Van Veldhoven (Infrastructuur en Milieu) ‘pacts’ gesloten met het bedrijfsleven om hierin verandering te brengen. Ook hier zijn de ambities groot en de woorden sympathiek. Door ‘ecodesign’ zouden er meer gerecyclede grondstoffen in hun producten moeten worden gebruikt. Maar die afspraken zijn niet-bindend en in de praktijk worden de echt grote stappen niet gezet. Zelfs nationale, provinciale en gemeentelijke overheden zijn vrij karig in het gebruik van gere­cyclede grondstoffen. Hoewel de woorden groot zijn, dreigt het effect van ­deze pacts piepklein te zijn.

Vaak wordt door de Nederlandse ­regering ingebracht dat een ingreep in de markt alleen mogelijk is op internationaal niveau. Als dat zo is, dient zich binnenkort een enorme kans aan. Over een paar weken komt Eurocommissaris Timmermans namelijk met een agenda om het grondstofgebruik te vergroenen. Nederland zou die gelegenheid moeten aangrijpen om de eisen zo ­stevig mogelijk te maken. Niet alleen ten gunste van Nederland en Europa, maar als concrete ingreep in de wereldeconomie.

Als de Europese Unie haar consumentenmarkt van om en nabij een half miljard inwoners zou gebruiken om te vergroenen, kunnen we namelijk spreken van echte, wereldwijde impact.

Wat de Nederlandse afvalbedrijven betreft, moeten producenten van binnen én buiten de EU worden verplicht om stap voor stap minder primaire grondstoffen te gebruiken voor producten die ze hier willen afzetten. Ook moeten hoge eisen worden gesteld, om de levensduur van producten te verlengen. Daarnaast moet in de ontwerpfase van producten de repareerbaarheid en herbruikbaarheid worden vergroot en moeten producten zo ontworpen worden dat ze makkelijk te demonteren zijn. Voor sommige inferieure materialen, zoals bepaalde laagwaardige plastics, is simpelweg een verbod nodig.

Milieubeleid en de circulaire economie moeten uit de groef van de sympathieke symboolpolitiek treden en echt groot worden gerealiseerd. Pak die kans, Nederlandse regering!

 

Opniestuk van voorzitter Boris van der Ham en directeur Robbert Loos, op 1 maart 2020 gepubliceerd in Trouw