‘Fors hogere CO₂-heffing leidt tot hogere kosten voor burgers en bedrijven én een slechter milieu’

Afvalbedrijven roepen Tweede Kamer op aanscherping CO₂-heffing voor afvalenergiecentrales naar 80% in Belastingplan 2025 op te schorten

Het kabinet wil de doelstelling voor de CO₂-heffing voor afvalenergiecentrales (AEC’s) fors verhogen van 35% naar 80% vermindering van emissie. Veel hoger dan de doelstelling voor de rest van de industrie die 43% van de uitstoot moet terugdringen. Deze aangekondigde maatregel maakt deel uit van het Belastingplan 2025 waar de Tweede Kamer maandag 4 november over vergadert. De Vereniging Afvalbedrijven (VA) roept de Tweede Kamer op tot opschorting van de aanscherping van deze CO₂-heffing. De branchevereniging vindt dat de regering onhaalbare eisen aan de sector stelt. "Dit leidt alleen maar tot een forse kostenstijging voor burgers en bedrijven, het weglekken van afval naar andere landen en het zet de CO₂-reductie op losse schroeven."

Sinds de invoering van de CO₂-heffing op afvalenergiecentrales (AEC’s) in 2021 hebben meerdere AEC’s al grootschalige plannen ontwikkeld om ieder honderden miljoenen euro’s te investeren in CO₂-afvanginstallaties. De voorgenomen aanscherping van de CO₂-heffing in het Belastingplan 2025 stelt een reductie-eis die geheel onverwacht verhoogd wordt van 35% naar maar liefst 80%. Deze aanscherping is veel hoger dan voor de rest van de industrie geldt die ‘slechts’ 43% moet reduceren en geen 80% zoals de AEC’s. "Dit is een niet te rechtvaardigen verschil."

Nationale kop leidt tot lastenverzwaring burgers en bedrijven

Deze ‘nationale kop’ op Europese wetgeving is in strijd is met de uitgangspunten in het Hoofdlijnenakkoord en het Regeerprogramma van de coalitie. Dit betekent dat de al geplande investeringen om 35% te kunnen reduceren, volstrekt ontoereikend zijn. Hierdoor stijgt de CO₂-heffing voor de verwerking van restafval de komende jaren hard. Dit leidt tot nog hogere kosten voor burgers en bedrijven.

Kabinet laat rapport over maatwerkafspraken links liggen

"De voorgenomen aanscherping is zeer opmerkelijk. Alle 12 AEC’s in Nederland hebben op verzoek van de Rijksoverheid afgelopen zomer meegewerkt aan een verkenning naar de mogelijkheden om via ‘maatwerkafspraken’ meer dan 35% CO₂-reductie te realiseren", aldus de VA. Diverse AEC’s hebben tijdens deze verkenning laten weten hier onder de juiste omstandigheden zeker mogelijkheden voor te zien. Het adviesrapport waarmee deze verkenning is afgerond en waarin deze omstandigheden zijn beschreven, is al enige tijd beschikbaar maar is tot verbazing van de VA nog niet aan de Tweede Kamer aangeboden. "Het is hoogst opmerkelijk dat in plaats daarvan wordt gekozen voor deze zeer forse aanscherping in de wetgeving. Het is voor ons onbegrijpelijk dat de door dezelfde overheid ingezette verkenning voor een realistische CO₂-reductie en de uitkomsten uit het rapport nu niet in de politieke besluitvorming worden meegenomen."

Geen gelijk speelveld in Europa betekent afval- en CO₂-weglek naar buitenland

Volgens het Belastingplan 2025 wordt - oplopend vanaf 2026 - in 2030 voor de verwerking van restafval een heffing van € 78 per ton gehanteerd. Deze komt nog eens bovenop de al lang bestaande verbrandingsbelasting van € 39,23 per ton afval. ‘Die heffing is ook al veel hoger dan het Europees gemiddelde. Dergelijke belastingen kosten burgers en bedrijven over een paar jaar beduidend meer dan de afvalverwerking zelf. Verder komt zo ook de bedrijfsvoering en continuïteit van AEC’s onder druk te staan’. Dit zal ertoe leiden dat steeds meer Nederlands afval in het buitenland wordt verwerkt. Vaak op een laagwaardigere manier, met minder energieterugwinning en met meer emissies. "Van groene groei kunnen we dan niet meer spreken."

Afvalenergiecentrales (AEC’s) verwerken ons restafval, zorgen voor verwarming van huishoudens en elektriciteit aan bedrijven en zijn goed voor ons klimaat door het verminderen van CO₂-uitstoot

Met AEC’s warm de winter in

AEC’s dragen momenteel ongeveer 20% bij aan de warmtevoorziening van warmtenetten voor huishoudens, bedrijven in o.a. tuinbouw en de industrie. De sector heeft veel grote industriële bedrijven al geholpen ‘van het gas af te komen en hun emissies te reduceren’. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verwacht bovendien dat er in 2030 ongeveer 70.000 extra woningen aangesloten zullen zijn op warmtenetten, waarvoor AEC's de nodige warmte leveren. Dit biedt een oplossing voor de groeiende energiebehoefte en helpt Nederland om minder afhankelijk te worden van fossiele en dure import van vloeibaar aardgas (LNG). Deze duurzame energie kan de sector echter alleen tegen een redelijk tarief blijven leveren binnen een gelijk Europees speelveld.

Oproep: schort de aanscherping van de CO₂-heffing op en stimuleer CO₂-afvangprojecten

De Nederlandse industrie heeft een CO₂-reductiedoelstelling van 43% en de AEC’s nu nog van 35%. AEC’s willen evenredig bijdragen, dus een met de industrie vergelijkbaar doel van 43%. Dit betekent voor AEC’s een extra reductie van 30% op de eerdere doelstelling en vraagt om een zorgvuldige en eerlijke invoering. De Vereniging Afvalbedrijven roept het kabinet en de Tweede Kamer daarom op om de geplande aanscherping van de CO₂-heffing op te schorten. Dan kan komend jaar worden gebruikt om met de sector te bespreken hoe de aanscherping kan worden doorgevoerd in lijn met de doelstellingen voor de overige industrie.
Verder vraagt de sector aan de overheid om daadwerkelijk ruimte te bieden aan de uitvoering van de al geplande CO₂-reductieprojecten. Een effectieve oplossing ligt in maatwerkafspraken, een gelijk speelveld en Europees afgestemd beleid. De branche kan dan echt werk maken van de klimaatdoelen en van groene groei. Het nu voorgenomen beleid maakt dat niet mogelijk.

Jeroen Stein