Artikel - 23 juni 2022

Toezicht op dieselmotoremissies

Vanaf eind juni inspectiebezoeken aan afvalbedrijven

De Nederlandse Arbeidsinspectie richt haar pijlen op de aanpak van dieselmotoremissies bij afvalbedrijven. Tussen juni en oktober 2022 kunnen bedrijven inspecties verwachten. Begin juni organiseerden de Nederlandse Arbeidsinspectie en de Vereniging Afvalbedrijven hierover een bijeenkomst voor arboprofessionals uit de afvalsector. De organisaties trekken samen op om gezond en veilig werken in de afvalsector te verbeteren.

De aandacht voor dieselmotoremissie, kortweg DME, is onderdeel van een tweejarig project binnen het programma Bedrijven met Gevaarlijke Stoffen van de Nederlandse Arbeidsinspectie. DME is een van de speerpunten. Volgens het rapport Beroepsziekten in beeld, een gezamenlijke publicatie van de Nederlandse Arbeidsinspectie en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), is circa een derde van de werkgerelateerde ziektelasten veroorzaakt door blootstelling aan gevaarlijke stoffen, toe te schrijven aan uitlaatgassen van dieselmotoren. De uitlaatgassen bevatten onder meer stikstofoxiden en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), die kankerverwekkend zijn.

Voor dieselmotoremissie geldt sinds 2020 een wettelijke grenswaarde van 10 µg/m³. Bedrijven kunnen veel doen om DME te voorkomen of tegen te gaan, zowel met bron- als met beheersmaatregelen.

Wettelijke grenswaarde dieselmotoremissie

In 2020 werd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een wettelijke grenswaarde van 10 µg/m³ vastgesteld voor dieselmotoremissie. Over vier jaar vindt een evaluatie plaats of de norm zo moet blijven. Werkgevers hebben een inspanningsverplichting om blootstelling aan DME te voorkomen of anders tot onder de grenswaarde te beperken.

Afvalbedrijven kunnen inspecties verwachten

In 2021 startte een DME-inspectieproject van de Nederlandse Arbeidsinspectie. De inspectie richt zich op verschillende branches. Eerst bij garagebedrijven en betonproducenten, maar vanaf medio juni/juli kunnen ook afvalbedrijven inspecties verwachten, licht projectleider Carlo de Deckere van de Nederlandse Arbeidsinspectie toe op de bijeenkomst begin juni in Utrecht voor arboprofessionals uit de afvalsector.

Carlo de Deckere (Nederlandse Arbeidsinspectie):

‘Uitgangspunt is het vervangen van dieselmotoren in zowel binnen- als buitensituaties.’

Onaangekondigd inspectiebezoek

De inspecties in de afvalsector lopen tot en met oktober 2022. Ze zijn gericht op bedrijven die zich bezighouden met het behandelen van niet-gevaarlijk afval. “In principe vindt een inspectiebezoek onaangekondigd plaats, maar dat bepaalt de betrokken inspecteur zelf”, licht De Deckere toe. Standaard worden inventarisatieformulieren toegestuurd, waar bedrijven al hun dieselapparaten en -voertuigen op moeten zetten. Als het tweejarige inspectieproject eind dit jaar stopt, wordt de controle op DME onderdeel van reguliere inspecties.

Gezondheidsrisico’s op het netvlies

Jennifer Koster-Bos, beleidsmedewerker/secretaris bij de Vereniging Afvalbedrijven, stelt tijdens de bijeenkomst dat de gezondheidsrisico’s van DME steeds scherper op het netvlies van afvalbedrijven staat. “Door dieselmotoremissie als apart onderdeel in de Arbocatalogus Afvalbranche op te nemen, creëren we samen met de andere brancheorganisaties en sociale partners die hierin samenwerken, nog meer bewustwording. Het is goed om het gesprek aan te gaan en van elkaar te leren. Bedrijven hebben er enorm baat bij dat het goed gaat als het eenmaal tot een inspectie komt.”

Jennifer Koster-Bos (Vereniging Afvalbedrijven):

‘Bedrijven kunnen veel doen om DME te voorkomen of tegen te gaan.’

Arbocatalogus Afvalbranche

De Deckere constateert tevreden dat in de Arbocatalogus Afvalbranche een apart onderdeel is gewijd aan DME. Zo schrijft de arbocatalogus onder meer verplichte maatregelen voor om de blootstelling aan roetdeeltjes uit dieselmotoren te vermijden of te verminderen tot een zo laag mogelijk niveau. “Afvalbedrijven raad ik aan bij het nemen van maatregelen de Arbocatalogus Afvalbranche als uitgangspunt te nemen. Onze inspecteurs hebben namelijk de opdracht daar rekening mee te houden.”

Maatregelen verminderen emissies

De oplossing voor bedrijven om dieselmotoremissies te voorkomen is een ander type aandrijving, zoals een elektromotor of LPG. Uitgangspunt is het vervangen van dieselmotoren in zowel binnen- als buitensituaties, licht De Deckere toe. “Pas als dat aantoonbaar niet mogelijk is, mogen bedrijven op andere maatregelen overgaan om dieselmotoremissies te verminderen.” Voorbeelden hiervan zijn een overdrukcabine met filterafzuiging voor chauffeurs op shovels, een afzuigsysteem op uitlaten van vrachtwagens in binnenruimten en de aanschaf van voertuigen met de aanzienlijke schonere Euro 6-motor. “Een belangrijk criterium voor ons is of werknemers aan DME blootgesteld kunnen worden.”

De Nederlandse Arbeidsinspectie en de Vereniging Afvalbedrijven werken samen om gezond en veilig werken in de afvalsector te verbeteren. Begin juni organiseerden de organisaties een bijeenkomst voor arboprofessionals over de inspecties op DME die de Arbeidsinspectie tussen juni en oktober 2022 uitvoert in de afvalsector.

Bron- en beheersmaatregelen

Koster-Bos wijst erop dat bedrijven veel kunnen doen om DME te voorkomen of tegen te gaan. Dat kunnen zowel bronmaatregelen zijn, zoals het zoveel mogelijk weren van dieselvoertuigen in hallen, het overgaan op schonere wagens en het uitvoeren van blootstellingsmetingen, maar ook beheersmaatregelen in de vorm van ventilatie- en afzuigunits in hallen en filters op voertuigen. Daarnaast is het van belang medewerkers via onder meer werkinstructies te informeren over de risico’s van DME. Het uitrusten van medewerkers met persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een FPP3-masker, ziet ze als een laatste middel.

Talloze tools beschikbaar

Projectleider industrie André Hoogendijk van de Nederlandse Arbeidsinspectie geeft aan dat er tal van tools beschikbaar zijn voor bedrijven, waaronder de Toolbox voor Bedrijven op het Arboportaal en een zelfinspectietool voor het werken met gevaarlijke stoffen. Verder is de BasisInspectieModule (BIM) voor DME vorig jaar herzien. Hiermee krijgen bedrijven een goed beeld van wat er bij een inspectie komt kijken. “Bedrijven moeten voor het beheersen van DME veel meer gebruik maken van bestaande innovatieve technologie. Dat doen ze nog te weinig”, zegt Hoogendijk.

André Hoogendijk (Nederlandse Arbeidsinspectie):

‘Ons gaat het erom dat werknemers veilig en gezond aan de slag gaan.’

Wettelijke grenswaarde haalbaar

De ervaring bij de aanwezige arboprofessionals tijdens de bijeenkomst begin juni is dat de wettelijke grenswaarde ‘te doen’ is, zo blijkt uit metingen in onder meer laad- en loshallen en stortbunkers waar maatregelen zijn doorgevoerd. “Een aangescherpte norm zou daarentegen lastig haalbaar voor ons zijn”, zegt een van hen. Een van de zorgpunten is dat voor afvalbedrijven op locaties naast snelwegen de achtergrondwaarde voor DME hoog is – vaak 2 tot 3 µg/m³ – wat een extra inspanning vergt om aan de wettelijke grenswaarde te voldoen als dat al haalbaar is.

Gedifferentieerde aanpak

De Nederlandse Arbeidsinspectie hanteert de zogenoemde gedifferentieerde aanpak richting bedrijven. “Bedrijven die laten zien dat ze bereid zijn aan een betere veiligheid en gezondheidssituatie te werken, krijgen vooralsnog geen boetes opgelegd”, legt Hoogendijk uit. “We geven bedrijven de kans om een verbeterplan op te stellen.” Wel geldt een aantal voorwaarden aan het type ongeval, wil dit vallen onder deze aanpak, merkt hij op.

Redelijke termijnen

Volgens De Deckere hanteert de Arbeidsinspectie redelijke termijnen, mochten bedrijven de werkomstandigheden moeten verbeteren. “Een afschrijvingsperiode voor een machine of voertuig van vijftien of dertig jaar is voor ons echter niet acceptabel. Ook moeten bedrijven tijdelijke maatregelen treffen.” Het ontbreken van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) of een blootstellingsbeoordeling zijn wel direct beboetbare feiten, aldus De Deckere.