Artikel - 6 oktober 2020

Rioolwerk gaat door, ook in coronatijd

Voortgang en samenwerken van belang

Ook in coronatijd gaat het rioolbeheer onverminderd door. De branche ervaart geen verminderd aanbod aan projecten. Dat blijkt uit een recente enquête onder deelnemers aan een webinar. Bij dé uitdagingen van nu – duurzaamheid, circulariteit, klimaat en energietransitie – speelt het rioolstelsel een sleutelrol. Voortgang behouden en samenwerken zijn dan ook van groot belang.

Heel Nederland is in de ban van corona, maar gelukkig krijgt het virus geen vat op het werk aan het rioleringsstelsel. Service en onderhoud staan niet stil. “Een verrassend, maar positief geluid”, zegt Bram Ooms, opleidingscoördinator van Wateropleidingen, over de door tientallen gemeenten ingevulde enquête, die voorafgaand aan het webinar ‘Rioolbeheer in coronatijd’ werd uitgezet. “De deelnemers aan het webinar voorzien geen problemen rond het stilleggen van projecten. Ook staan projecten niet op de tocht omdat werknemers ziek thuis of in quarantaine zitten.” Op donderdagochtend 17 september logden bijna zestig riool-betrokkenen in; grofweg de helft vanuit gemeenten, de rest vanuit marktpartijen. Organisator: Bouwend Nederland in samenwerking met NLingenieurs, NSTT, VNG en Vereniging Afvalbedrijven.

Bram Ooms (Wateropleidingen):

‘De deelnemers aan het webinar voorzien geen problemen rond het stilleggen van projecten.’

Klimaatadaptatie is een drijfveer om de schop in de grond te zetten

Goede meerjarenplanning

Marcel Tirion, hoofd riolering van de gemeente Den Haag, beaamt het beeld uit de enquête. “Er was de indruk bij marktpartijen dat de orderportefeuille terugliep, maar dat blijkt niet het geval. We zien ook geen uitstel van opdrachten.” In zijn deelsessie staat hij stil bij het belang van een goede meerjarenplanning. “Gemeenten zien vaak de noodzaak om opdrachten in het najaar ineens aan te besteden. Omdat ze menen dat het budget voor de jaarwisseling op moet. Bij goede afspraken en sturing op financiën is dit geen noodzaak. We moeten meer toewerken naar langjarige onderhoudscontracten, die zekerheid bieden voor zowel marktpartijen als aanbestedende diensten.” Zeker in de huidige onzekere en risicovolle coronatijden is zekerheid van belang.

Marcel Tirion (gemeente Den Haag):

‘We moeten meer toewerken naar langjarige onderhoudscontracten, die zekerheid bieden voor zowel marktpartijen als aanbestedende diensten.’

Misverstand snel getackeld

Even was het spannend. Maart jongstleden, toen het virus snel om zich heen greep, belandde het rioolbeheer korte tijd in de beklaagdenbank. De media berichtten alarmerend over corona in rioolwater. De angst voor besmettingen via riolen bleek ongegrond. “Er ontstond verwarring tussen het opsporen van corona via het rioolwater en de risico’s op besmetting. Het coronavirus verspreidt zich niet via rioolwater, maar besmettingen kunnen wel gemonitord worden via het rioolwater. Samen met alle partijen heeft de rioolbranche dit misverstand snel kunnen tackelen”, vertelt John Witkamp, CEO van vandervalk+degroot en voorzitter van de Afdeling Rioleringsbeheer van de Vereniging Afvalbedrijven.

Niet nu bezuinigen

Onderhoud van en investeren in rioleringen is en blijft ontzettend belangrijk, benadrukt Witkamp. Hij wil voorkomen dat het onderhoud tijdens en na de coronacrisis vanwege bezuinigingsdruk stagneert. In maart merkte hij dat gemeenten in de stress schoten. “Vanwege de hoge coronakosten spraken sommige gemeenten al over bezuinigen op rioolbeheer. Het heeft ons moeite gekost om klanten ervan te overtuigen dat stoppen met onderhoud duurkoop is. Dat is ons gelukkig gelukt.” De riolering stopt nooit, stelt Witkamp, ook niet in coronatijd. In de gemeentelijke financiering constateert hij wel grote verschillen. “Je ziet gemeenten die tot voor kort inzetten op kwaliteit ineens weer de laagste prijs hanteren. Ook al zijn rioleringsfondsen bedoeld voor rioolonderhoud en de vervanging van oude rioleringen, toch zet menig gemeente het fonds in voor algemene middelen.”

John Witkamp (vandervalk+degroot):

‘Onderhoud van en investeren in rioleringen is en blijft ontzettend belangrijk.’

Kennistekort tegengaan

Hugo Gastkemper, directeur van Stichting RIONED, zet in zijn inleiding uiteen waarom doorwerken juist in deze tijd zo belangrijk is. Door klimaatverandering komt er meer druk op de riolering. “Klimaatadaptatie is een drijfveer om de schop in de grond te zetten. Aanleg van riolering, renovatie en onderhoud: ze moeten doorlopen om ons rioleringsstelsel toekomstbestendig te maken. Door klimaatverandering krijgen we vaker te maken met hoosbuien, waarbij in korte tijd veel regen valt. Ons rioolstelsel, maar ook groenstroken, straten en pleinen zijn onmisbaar om al dat water op te slaan. De klimaatproblematiek verdiept zich. Naast een teveel aan water staat ook droogte nadrukkelijk op de agenda.”
Gastkemper pleit voor meer kwaliteit. Veel gemeenten en waterschappen kampen volgens hem met een kennistekort op het gebied van stedelijk waterbeheer. “Als RIONED hebben we de Branchestandaard gemeentelijke watertaken ontwikkeld, een kennisscan waarmee gemeenten en waterschappen inzicht krijgen of intern voldoende kennis aanwezig is. Daarmee kunnen managers sturen. Door mensen in te huren, taken uit te besteden of samen te werken.”

Hugo Gastkemper (Stichting RIONED):

‘Aanleg van riolering, renovatie en onderhoud: ze moeten doorlopen om ons rioleringsstelsel toekomstbestendig te maken.’

Samenwerken binnen bouwteams

Alle inleiders hameren op het belang van samenwerken in de hele keten. Om dit te bevorderen, houdt Henk Lankamp, commercieel manager bij ingenieursbureau Roelofs, een gloedvol pleidooi voor het instellen van bouwteams. Binnen een bouwteam werken opdrachtgever en opdrachtnemer het gehele proces samen, ook al in de ontwerpfase. Lankamp: “Vergeleken met traditionele aanbestedingen, die gericht zijn op de uitvoeringsfase, komen meer risico’s, taken en verantwoordelijkheden bij de opdrachtnemer te liggen.”

Henk Lankamp (Roelofs):

‘Een bouwteam kan sneller schakelen, makkelijker inspelen op veranderende situaties en samen tot verrassende innovatieve oplossingen komen.’

Vertrouwen

Bouwteams zijn volgens Lankamp de laatste jaren bezig aan een opmars. De constructie biedt voordelen om de huidige uitdagingen, zoals circulariteit, klimaatadaptatie en energietransitie, aan te pakken. “Deze uitdagingen vragen om samenwerking, een integrale benadering, flexibiliteit, burgerparticipatie en innovatie. Een bouwteam kan sneller schakelen, makkelijker inspelen op veranderende situaties en samen tot verrassende innovatieve oplossingen komen. En belangrijk: je krijgt meer plezier in je werk.” Lankamp ziet een groeiende behoefte aan samenwerking. In deze coronatijd merkt hij hoe positief de aanpak uitpakt. “In maart ging Nederland deels op slot. Er ontstond veel onzekerheid. Omdat we elkaar binnen de bouwteams goed kennen en vertrouwen, gingen al onze projecten naadloos door.” Eventuele juridische haken en ogen rond het aanbesteden van bouwteams wijst Lankamp van de hand. “Dat misverstand leeft nog altijd bij inkopers. Een bouwteam past voor honderd procent binnen de aanbestedingswet.”

Tabitha Mann (Over Morgen):

‘Er bestaan verschillende tools om de participatie digitaal te organiseren.’