Nieuwsbericht - 7 juni 2018

Arbocatalogus: werk in uitvoering

Tien jaar geleden zag de Arbocatalogus Afvalbranche het levenslicht. Het instrument is ontwikkeld om veilig en gezond werken in de sector te verbeteren. De afgelopen jaren is hard gewerkt om de Arbocatalogus te vervolmaken, maar het werk is nooit echt af.

De oorsprong van de Arbocatalogus in algemene zin ligt in een andere aanpak van Arbo-wetgeving, waarbij een centralistische aanpak door de overheid is vervangen door een gedecentraliseerde aanpak. Met andere woorden, de direct betrokkenen - werkgevers en werknemers - moe(s)ten het zelf regelen. Dat is ook logisch: zij hebben immers de beste kijk op gezond en veilig werken in hun sector, maar wel binnen het kader van de Nederlandse/Europese wetgeving. Dat geldt ook voor de afvalbranche. Hiervoor hebben de sociale partners en diverse brancheorganisaties de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche in het leven geroepen. Het doel van deze stichting is om de Arbocatalogus Afvalbranche actueel te houden, verder te ontwikkelen en het gebruik ervan te bevorderen.

De Arbocatalogus Afvalbranche bestaat 10 jaar

Bottom-up

"De Arbocatalogus heeft de sector de afgelopen tien jaar concrete handvatten gegeven om veilig(er) te werken zodat werknemers en ondernemingen gezond blijven." Aan het woord is Michaël van Hulst, Region Director Randstad Noord van Renewi, en voorzitter in het bestuur van de voornoemde stichting. Van Hulst heeft aan den lijve meegemaakt wat ingrijpende bedrijfsongevallen doen met ondernemingen. "Als jouw collega overlijdt of zwaar gewond raakt, dan laat dat sporen achter die jaren blijven hangen. Ik heb het zelf twee keer meegemaakt in de 27 jaar dat ik werkzaam ben in de branche en het waren mokerslagen voor mezelf en mijn collega's. Veilig en gezond werken is een issue waarin werkgevers en werknemers een gedeeld belang hebben. Samen moeten we de sector veiliger maken. Dat is ook een bottom-up issue. Als je alleen van bovenaf maatregelen op gaat leggen, is de effectiviteit aanzienlijk geringer."

De Arbocatalogus is de afgelopen tien jaar regelmatig aangepast, zo stelt Van Hulst. Het is een dynamisch document dat continu gereviseerd en/of aangevuld wordt als nieuwe inzichten (wetgeving, onderzoek etc.) daarom vragen. Dat kunnen nieuwe normeringen op gebied van fijnstof zijn of nieuwe inzichten die uit de praktijk naar voren komen, zoals de risico's van zware stormen.
Jeroen Tan, Arboconsultant van de Arbocatalogus, is de spin in het web achter de Arbocatalogus. Hij houdt nauw contact met de (zeven) werkgroepen in de stichting. "Het is mijn rol om de Arbocatalogus zo up-to-date mogelijk te houden. De werkgroepen leveren de input die ik moet vertalen in consistente en leesbare teksten. Vergeet niet dat de Arbocatalogus de status heeft van pseudo-wetgeving en als zodanig door de Inspectie SZW wordt gebruikt om te handhaven en - indien nodig - te beboeten."

Scherpe bochten

Tan stelt dat een van zijn uitdagingen is om werkgevers en werknemers op een lijn te krijgen. Zoals zo vaak - maar niet altijd - ligt de oplossing in het midden. "Ik probeer de partijen samen te brengen om uiteindelijk een eenduidig advies richting stichtingsbestuur af te geven. Omdat het nogal eens gaat om specifieke situaties is dat niet altijd even gemakkelijk. Om een voorbeeld te noemen: er zijn inzamelroutes die veel scherpe bochten bevatten. Op deze trajecten moet de ophaler in de vrachtwagencabine plaatsnemen. Dan hangt het toch vaak van de lokale omstandigheden af of deze maatregel nodig is. Dat is een kwestie van gezond verstand en de keuzes die bedrijven en werknemers ter plekke maken. In een andere taak, zoals het verplaatsen van vuilcontainers, is de interpretatie meer eenduidig. Je kunt per type (afval)container aangeven wat de norm is qua werkbelasting."
Over containers gesproken, de trend naar bronscheiding is een ontwikkeling die impact heeft op werken in de afvalbranche. Jan de Waal, Arbeidsvoorwaarden Adviseur bij het FNV en bestuurslid Arbocatalogus Afvalbranche, noemt deze ontwikkeling expliciet. 
"De opkomst van bronscheiding heeft vooral gevolgen voor de huidige P90-norm die gebaseerd is op een drietal modaliteiten (zakken, minicontainers, wijkcontainers) en de leeftijdtijdsgroep waartoe de afvalophaler behoort. Doordat burgers meer afvalstromen aan de bron moeten scheiden, krijgen werknemers minder afvalzakken maar wel meer containers met verschillende lading en gewicht voor hun kiezen. Het is een ander type belasting dat vraagt om andere normen en aanvullende maatregelen om de belasting zodanig te beperken dat geen overbelasting optreedt. Om die reden zijn we twee jaar geleden begonnen om onderzoek te doen naar de fysieke arbeidsbelasting van zowel mannen als vrouwen bij meerdere inzamelmethoden. De bedoeling is om nog dit jaar, de verkregen/berekende waarden van een zestal modaliteiten om te zetten in dagelijkse maximaal toegestane in te zamelen eenheden. Het resultaat moet leiden tot een nieuwe P-90 leidraad die na goedkeuring van Inspectie-SZW deel gaat uitmaken van de Arbocatalogus."

Completer en duidelijker

Het mag duidelijk zijn: de Arbocatalogus is werk in uitvoering. Het kan altijd completer of duidelijker. De drie gesprekspartners benadrukken dat de Arbocatalogus toegankelijker moet worden. Van Hulst: "De wortels van de Arbocatalogus liggen op de werkvloer. Dan moet deze ook in begrijpelijk Nederlands worden opgesteld. Ook bekijken we hoe we vaker visuele elementen in kunnen zetten en de Arbocatalogus verder kunnen laten landen op de werkvloer." Tan stelt dat hij de afgelopen jaren al vorderingen heeft geboekt om de Arbocatalogus aan te scherpen. "We krijgen regelmatig feedback van gebruikers waarmee we aspecten als formulering/inhoud en vindbaarheid van de informatie verhogen", aldus Tan. "Het is ook een kwestie van capaciteit. We hebben de laatste jaren vooral de 'witte vlekken' ingevuld. De nadruk lag dus meer op nieuwe content dan op optimalisatie van de bestaande inhoud."  

De hamvraag, tot slot, is: heeft de Arbocatalogus Afvalbranche het werken veiliger en gezonder gemaakt? De Waal en Van Hulst stellen dat de precieze impact moeilijk te meten is. "Het ongevallenverzuim in de branche ligt nog steeds boven het landelijk gemiddelde", aldus Van Hulst. "We hebben nog een hele weg te gaan op dit gebied. Zelf ben ik meer geïnteresseerd in bijna-ongevallen: situaties waar het maar net goed ging. Veelal worden deze 'near misses' niet gerapporteerd, wat ik overigens zeer betreur omdat deze juist kunnen leiden tot preventieve maatregelen. Dat is ook een kwestie van een cultuurverandering. Ik weet dat onze sector gekenmerkt wordt door een no-nonsense houding maar we zullen als branche - werkgevers en werknemers - hier verandering in moeten brengen."

Geen keus

De Waal geeft eveneens aan dat het lastig is om op brancheniveau met eenduidige cijfers te komen. "De winst van de Arbocatalogus zit vooralsnog in het concreet benoemen, borgen en handhaven van risico's. Wel zijn het minimumnormen waarbij het aan de individuele bedrijven zelf is om aanvullende of hogere normen te stellen. Uiteindelijk is het in het belang van werkgevers en werknemers om aan de veilige kant van de streep te blijven en niet op het randje te balanceren."
De Waal benadrukt tot slot dat de sector nog een hele weg te gaan heeft. “Zolang er nog steeds in ons land jaarlijks circa 4100 sterfgevallen door werk te betreuren zijn en onze branche het hoogste ongeval percentage kent, moeten we daar als werkgevers en werknemers samen wat aan doen. Het mag en kan toch niet zo zijn dat wij deze afschuwelijke cijfers accepteren."

De Vereniging Afvalbedrijven is een van de partijen in de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche. Deze stichting stelt zich ten doel de Arbocatalogus Afvalbranche actueel te houden en verder te ontwikkelen en het gebruik ervan te bevorderen. Andere partijen binnen de stichting zijn werkgeversvereniging WENB, werknemersorganisaties FNV, CNV Connectief en HZC en brancheorganisaties NVRD, BRBS en BVOR.